ภาพพระสมเด็จวัดระฆัง พิมพ์ทรงเจดีย์เล็กแท้ ที่ผ่านมาตรฐานวงการ ตีพิมพ์ในหนังสือ…ที่เห็นกันคุ้นตา พอแยกได้ชัด…องค์ที่ตั้งตรง องค์ที่โย้เอียงด้านขวา (ขององค์พระ) เล็กน้อย และองค์ที่โย้ขวามาก…เป็นพระที่ออกจากแม่พิมพ์เดียวกัน
แต่องค์ที่เอียงโย้ไปด้านซ้าย เหมือนสมเด็จวัดระฆังพิมพ์ใหญ่ ส่วนใหญ่ยังไม่ปรากฏเลย
ข้อพิจารณานี้ พอมีคำตอบ คนที่พิมพ์ พระสมเด็จพิมพ์เจดีย์เล็ก เป็นคนคนเดียวกัน ใช้ความถนัดขณะถอดพระออกจากแม่พิมพ์ ไปในทางเดียว
เนื้อพระปูนปั้นผสมน้ำมันตังอิ้ว ที่คลุกเคล้าได้ที่ ยังอยู่ในสภาพอ่อนตัว และแน่นเหนียว เมื่อกดลงแม่พิมพ์ประทับแน่นหนึบกับแม่พิมพ์ตกแต่งด้านหลัง ตัดขอบข้างจนเรียบร้อย ก็ค่อยๆยกขึ้น
เพียงแต่ว่า ในสี่มุมที่จะต้องเลือกยก…จะยกมุมไหน
เคยสังเกตมุมสองมุมล่าง พระสมเด็จแท้ที่เคยส่อง…บ้างไหม หลายองค์ เส้นซุ้มตรงที่ชนกับเส้นซุ้มล่างด้านซ้ายองค์พระ…เบี่ยงเบนไปทางขวา …ช่องไฟระหว่างหัวฐานกับเส้นซุ้ม ก็ยืดห่างจากระยะปกติ
ถ้าเห็นรอยเบี่ยงเบนด้านขวา นั่นคือปรากฏการณ์เดียวกัน
พระถูกเลือกยกขึ้นจากมุมนี้…มุมนั้น ส่วนอีกสามมุมที่เหลือ ก็ค่อยๆ เผยอขึ้นตาม ถ้ายกช้าๆ โอกาสที่องค์พระจะเบี่ยงเบน หรือบิดเบี้ยว โค้งงอ ก็น้อย ถ้าใจร้อน ยกขึ้นเร็วๆ โอกาสที่พระจะบิดเบน ก็มาก
กรณีของพิมพ์เจดีย์เล็ก ข้อพิจารณามีว่า มุมบนขวาถูกยกเป็นมุมสุดท้าย ก็ได้ หรือถูกยกก่อนเพราะเจ้าของมือยกใจร้อน ยกขึ้นเร็วๆก็ได้
ชุดวิธีคิดนี้ครูตรียัมปวาย ท่านเขียนไว้ในเล่มพระนางพญา มีข้อสังเกต นางพญาพิมพ์ทรงเทวดา ส่วนใหญ่บาง ตัดกรอบได้เรียบร้อยพองาม ต่างจากพิมพ์อกนูนเล็ก ส่วนใหญ่หนา กรอบสามด้านมักโย้ หรือเกินไปด้านหนึ่ง
ชวนให้คิดว่า นางพิมพ์เทวดา ฝีมือผู้หญิงสูงอายุใจเย็น นางพิมพ์อกนูนเล็ก ฝีมือวัยรุ่นชายใจร้อน
เปรียบกับสมเด็จพิมพ์ทรงเจดีย์เล็ก คนกดพิมพ์ เป็นวัยรุ่นใจร้อน
ทำความเข้าใจ กับเกณฑ์การยกแม่พิมพ์เอาไว้ อาจเอาไปใช้พิจารณากับอีกหลายๆกรณี ของความวิกลทางพิมพ์ทรง เช่น ปลายมุมของฐานชั้นล่างของทรงเจดีย์ หรือจะเป็นพิมพ์ใหญ่ หลายองค์ปรากฏติ่งแหลมเรียวเล็ก
บางเซียนเคยชี้เป็นจุดตำหนิลับ แต่ความจริงนั้น หลายองค์มี อีกหลายองค์ไม่มี ที่มีเพราะแรงดึงดูดของเนื้อพระกับพิมพ์พระ ที่อาจสะเทือน เป็นเส้นที่เกิดจากรอยเขยื้อน ตอนยกแม่พิมพ์
ปรากฏการณ์นี้ใช้เป็นข้อสังเกตได้ กระทั่งช่วงหักมุมของวงแขน ที่บางองค์ยุบหาย…บางองค์ อย่างเส้นซุ้มบนช่วงหักโค้ง หลายองค์ ปรากฏรอยยุบรอยแตก
หันมาดูพระสมเด็จวัดระฆังพิมพ์เจดีย์เล็ก องค์ในคอลัมน์ องค์นี้ระดับความโย้เอียง เล็กน้อย สัมพันธ์กันตั้งแต่ส่วนพระเศียร พระเกตุ ไปถึงเส้นซุ้มบน
ทุกเส้นสายลายพิมพ์ ถูกต้องถูกตำแหน่ง เทียบกับองค์ครู ที่ต่างสีสันวรรณะได้ทุกองค์ ข้อแปลก องค์นี้ด้านหน้าขาวปลอด ส่วนโค้งนูนที่ถูกสัมผัส มีประกายเหลืองไรๆ ผิวแป้งโรยพิมพ์บาง ความซึ้งความนุ่ม ถึงขนาด
ด้านหลังขอบค่อนคม รอยปริร่อยมีน้อย แต่ชดเชยด้วยหลุมร่อง สัญลักษณ์ เช่น รอยปูไต่หลายแห่ง ปรากฏชัดในพื้นที่ส่วนกลาง ขอบมีฝ้าเหลืองแก่จากฝ้ารักเก่า ที่ถือเป็นตัวช่วยสำคัญ
ฝากข้อคิดไว้ พิมพ์เจดีย์เล็กๆ เนื้อขาวดูเผินๆเหมือนสดใหม่ ตัดชิดขอบข้างไม่เห็นเส้นกรอบกระจก อย่างองค์นี้ องค์ดังที่เทียบเป็นองค์ครู เมื่อยี่สิบปีที่แล้ว ถูกแยกไว้เป็นทรงเจดีย์กรุบางขุนพรหม
สิบปีหลังมานี่ จึงถูกย้ายมาไว้วัดระฆัง ระดับความสวย ความสดใส ถูกวางตำแหน่งไว้เป็นองค์โชว์ องค์แรกในหนังสือมาตรฐานสำนักท่าพระจันทร์ นั่นเทียว.